Ανεπάρκεια αρωματικής-L-άμινο-οξικής-δεκαρβοξυλάσης (AADC)

Ορισμός

Μια σπάνια, σοβαρή, γενετική νευρομεταβολική διαταραχή με κλινικές εκδηλώσεις που σχετίζονται με μειωμένη σύνθεση ντοπαμίνης, νοραδρεναλίνης, αδρεναλίνης και σεροτονίνης. Αυτή η ομάδα νευροδιαβιβαστών με κοινά βιοχημικά χαρακτηριστικά ανήκουν στην ομάδα των βιογενών αμινών νευροδιαβιβαστών. Οι κλινικές εκδηλώσεις χαρακτηρίζονται συνήθως από σοβαρή ψυχοκινητική καθυστέρηση και υποτονία, διαταραχές κινητικότητας, επεισόδια δυστονίας (κρίσεις οφθαλμογυρίας και δυστονία), διαταραχές του ύπνου, ευερεθιστότητα και διαταραχές του αυτονόμου όπως υπερβολική εφίδρωση και ρινική συμφόρηση.

Πρόκειται για μια εξαιρετικά σπάνια γενετική νόσο, ως αποτέλεσμα μεταλλάξεων του γονιδίου DDC, που οδηγεί σε ανεπάρκεια της αρωματικής-L-άμινο-οξικής-δεκαρβοξυλάσης (AADC), η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε μειωμένη σύνθεση των βιογενών αμινών νευροδιαβιβαστών (ντοπαμίνης, σεροτονίνης, αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης).

Eπιδημιολογία

O επιπολασμός της Ανεπάρκειας AADC δεν είναι σαφώς ορισμένος. Στη βιβλιογραφία αναφέρεται από 1:32.000 γεννήσεις στην Ταιβάν, έως και 1:90.000 γεννήσεις στις ΗΠΑ.

Κλινική περιγραφή

Η ανεπάρκεια της AADC παρουσιάζεται στη βρεφική ηλικία με σοβαρή ψυχοκινητική καθυστέρηση, γενικευμένη υποτονία, και παροξυσμικά επεισόδια δυστονίας, τα λεγόμενα κρίσεις οφθαλμογυρίας. Οι  κρίσεις οφθαλμογυρίας χαρακτηρίζονται από κινήσεις των οφθαλμών προς τα πάνω συχνά συνοδευόμενες από παθολογικές θέσεις κορμού (οπισθότονος) ή/και άκρων (δυστονία) που διαρκούν λεπτά έως ώρες. Λόγω της κινητικής εκδήλωσης της νόσου οι ασθενείς μπορεί να διαγνωστούν με νευρομυϊκό νόσημα, ή με εγκεφαλική παράλυση, ενώ λόγω των παροξυσμικών επεισοδίων μπορούν να διαγνωστούν με επιληψία.

Οι ασθενείς επίσης παρουσιάζουν έντονη ευερεθιστότητά, διαταραχές του ύπνου και διαταραχές του αυτονόμου που μπορεί να εκδηλωθεί με διαταραχές θερμορύθμισης, υπερβολική εφίδρωση, ρινική συμφόρηση, καρδιοαναπνευστικές και γαστρεντερικές διαταραχές. Μερικοί ασθενείς μπορούν να παρουσιάζουν επεισόδια υπογλυκαιμίας. Η νοητική υστέρηση είναι πρόσθετο χαρακτηριστικό της νόσου. Η μέση ηλικία έναρξης των συμπτωμάτων είναι 2-3 μηνών, ενώ συχνά η διάγνωση τίθεται καθυστερημένα, μετά την ηλικία 3 ετών κατά μέσο όρο .

Η πλειοψηφία των δημοσιευμένων ασθενών έχουν επιβαρυμένο φαινότυπο με σοβαρή κινητική αναπτυξιακή δυσλειτουργία, ενώ λίγοι παρουσιάζουν ήπιας προς μέτριας βαρύτητας φαινότυπο με ικανότητα να περπατούν ανεξάρτητα και να έχουν σχετική λειτουργική ανεξαρτησία στις καθημερινές δραστηριότητες. Έχει παρατηρηθεί ότι τα συμπτώματα μπορούν να εξελιχθούν με την ηλικία.

Αιτιολογία

Η αρωματική-L-άμινο-οξική δεκαρβοξυλάση (AADC), κωδικοποιημένη από το γονίδιο DDC (7p12.2-p12.1). Η AADC αποτελεί βασικό ένζυμο στη βιοσύνθεση των νευροδιαβιβαστών, σεροτονίνη και ντοπαμίνη, η οποία με τη σειρά της είναι ο πρόδρομος για την παραγωγή νορεπινεφρίνης και την επινεφρίνης. Ως αποτέλεσμα, η ανεπάρκεια του ενζύμου AADC οδηγεί σε σοβαρή συνδυασμένη ανεπάρκεια όλων των προαναφερθέντων βιογενών αμινών νευροδιαβιβαστών.

Διαγνωστικές μέθοδοι

Η διάγνωση γίνεται με τον προσδιορισμό μεταβολιτών από συγκεκριμένους νευροδιαβιβαστές στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (CSF), με εξέταση ενζυμικής δραστηριότητας της AADC στο πλάσμα και με γενετικό έλεγχο για μετάλλαξη στο γονίδιο της DDC. Επιπλέον, προτείνεται και εφαρμόζεται ήδη σε ορισμένα προγράμματα, μέτρηση 3-O-methyldopa (3-OMD) σε αποξηραμένη σταγόνα αίματος ως screening test για νεογέννητα.