Προοδευτική Οστεοποιός Ινοδυσπλασία (FOP)

Ορισμός

Η Προοδευτική Οστεοποιός ινοδυσπλασία (FOP) είναι μια σοβαρή κληρονομική διαταραχή του συνδετικού ιστού που χαρακτηρίζεται από συγγενείς δυσπλασίες των μεγάλων δακτύλων και προοδευτική ετεροτοπική οστεοποίηση που σχηματίζει ποιοτικά φυσιολογικό οστό σε χαρακτηριστικές εξωσκελετικές θέσεις.

Eπιδημιολογία

Ο παγκόσμιος επιπολασμός είναι περίπου 1/2.000.000. Δεν υπάρχει κανένας γεωγραφικός εθνικός ή φυλετικός παράγοντας προδιάθεσης.

Κλινική περιγραφή

Τα παιδιά που πάσχουν από FOP δεν παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες κατά τη γέννηση, εκτός από συγγενείς δυσπλασίες των μεγάλων δακτύλων του ποδιού, δυσμορφία πρώτου μετατάρσιου και/ή μια φάλαγγα. Κατά τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας της ζωής τους, παρουσιάζονται σποραδικά επεισόδια επώδυνων οιδημάτων των μαλακών ιστών (εξάρσεις) που συχνά επισπεύδονται από τραυματισμό μαλακών ιστών, ενδομυϊκές ενέσεις, ιογενή λοίμωξη, μυϊκή διάταση, πτώσεις ή κόπωση. Εάν υπάρχει υποψία διάγνωσης FOP, οποιαδήποτε επεμβατική παρέμβαση (όπως βιοψία), που μπορεί να οδηγήσει σε εξάρσεις, αντενδείκνυται. Αυτές οι εξάρσεις μετατρέπουν τους σκελετικούς μύες, τους τένοντες, τους συνδέσμους, την περιτονία και τις απονευρώσεις σε ετεροτοπικό οστό, καθιστώντας αδύνατη την κίνηση. Έχουν περιγραφεί ασθενείς με άτυπες μορφές FOP οι οποίοι μπορεί να παρουσιάζουν είτε τα κλασικά χαρακτηριστικά της FOP συν ένα ή περισσότερα άτυπα χαρακτηριστικά (π.χ. παροδική απλαστική αναιμία, κρανιοφαρυγγίωμα, παιδικό γλαύκωμα ή καθυστέρηση ανάπτυξης) (FOP plus), ή παρουσιάζουν σημαντικές παραλλαγές σε ένα ή και στα δύο κλασικά χαρακτηριστικά της FOP (π.χ., φυσιολογικά μεγάλα δάκτυλα των ποδιών ή σοβαρά ελλείμματα στα δάκτυλα) (παραλλαγές FOP).

Αιτιολογία

Η τυπική μορφή FOP προκαλείται από μια επαναλαμβανόμενη ενεργοποιητική μετάλλαξη (617G>A, R206H) στο γονίδιο ACVR1 (ALK2) που κωδικοποιεί τον τυπου Υποδοχέα ακτιβίνης Α/κιναση, έναν υποδοχέα τύπου Ι της μορφογενετικής πρωτεΐνης των οστών (BMP-bone morphogenic protein). Οι ασθενείς με άτυπη FOP έχουν επίσης ετερόζυγες μεταλλάξεις σε διατηρημένα αμινοξέα του ACVR1.

Διαγνωστικές μέθοδοι

Η διάγνωση της FOP γίνεται με κλινική αξιολόγηση. Οι απλές ακτινογραφίες μπορούν να τεκμηριώσουν πιο λεπτές ανωμαλίες του μεγάλου δακτύλου και την παρουσία ετεροτοπικής οστεοποίησης. Διατίθεται γενετική εξέταση για την επιβεβαίωση της πάθησης.

Διαφορική διάγνωση

Η διαφορική διάγνωση περιλαμβάνει προοδευτική οστική ετεροπλασία, οστεοσάρκωμα, λεμφοίδημα, σάρκωμα μαλακών ιστών, δεσμοειδείς όγκους, επιθετική νεανική ινωμάτωση και μη κληρονομική (επίκτητη) ετεροτοπική οστεοποίηση.