Υποφωσφατασία (HPP)
Υποφωσφατασία (HPP)
Hypophospatasia
ORPHA:436
Ορισμός
Μια σπάνια, γενετική μεταβολική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από μειωμένη δραστηριότητα της μη ιστο-ειδικής αλκαλικής φωσφατάσης του ορού (TNS-ALP, Tissue Non-Specific Alkaline Phosphatase). Τα συμπτώματα είναι η σοβαρή ραχίτιδα κατά τη γέννηση έως και μυοσκελετικά άλγη και κατάγματα στην ενήλικη ζωή.
Eπιποπλασμός
Τα ακριβή δεδομένα επιπολασμού και επίπτωσης για την υποφωσφατασία (HPP) δεν είναι διαθέσιμα. Στη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη, ο επιπολασμός κατά τη γέννηση των σοβαρών μορφών της νόσου (περιγεννητικές θανατηφόρες και βρεφικές μορφές) έχει υπολογιστεί σε 1/300000. Λόγω πιθανής κυρίαρχης αυτοσωματικής κληρονομικότητας, οι ήπιες μορφές HPP αναμένεται να είναι πιο συχνές και εκτιμάται ότι έχουν επιπολασμό 1/6300.
Κλινική περιγραφή
Έχουν περιγραφεί έξι διαφορετικές κλινικές μορφές HPP, ανάλογα με την σοβαρότητά της. Η περιγεννητική θανατηφόρα HPP περιλαμβάνει σημαντική υπομεττάλωση του σκελετού και οδηγεί σε σοβαρή αναπνευστική ανεπάρκεια. Η προγεννητική καλοήθης HPP περιλαμβάνει προγεννητικές σκελετικές εκδηλώσεις που προοδευτικά υποχωρούν και γίνονται μη θανατηφόρες. Η βρεφική μορφή HPP χαρακτηρίζεται από σοβαρή ραχίτιδα που αναπτύσσεται μεταξύ της γέννησης και της ηλικίας των έξι μηνών. Στην HPP παιδικής ηλικίας παρατηρείται ηπιότερη ραχίτιδα. Η HPP ενηλίκων περιλαμβάνει κατάγματα ανεπάρκειας στα μετατάρσια και διάχυτα μυοσκελετικά άλγη. Τέλος, η οδοντική HPP περιλαμβάνει πρόωρη απώλεια των νεογιλών δοντιών.
Αιτιολογία
Περισσότερες από 400 διαφορετικές μεταλλάξεις στο γονίδιο ALPL (1p36.12) μπορούν να προκαλέσουν υποφωσφατασία. Το γονίδιο κωδικοποιεί την αλκαλική φωσφατάση, το μη ειδικό για τον ιστό ισοένζυμο (TNSALP) που εμπλέκεται στη σκελετική επιμετάλλωση.
Διαγνωστικές μέθοδοι
Η διάγνωση βασίζεται σε εργαστηριακό και μοριακό γενετικό έλεγχο του γονιδίου ALPL για την ανίχνευση αιτιολογικών μεταλλάξεων. Η δραστικότητα της αλκαλικής φωσφατάσης του ορού (ΑΡ) είναι σημαντικά μειωμένη, ενώ η φωσφορική 5′ πυριδοξάλη (PLP) στο αίμα και η φωσφοαιθανολαμίνη των ούρων (PEA) είναι αυξημένη, αλλά η τελευταία δεν είναι παθογνωμονική. Οι κλινικές εξετάσεις και οι ακτινογραφίες βοηθούν στον καθορισμό της διάγνωσης σε βρεφικές, παιδικές και ενήλικες μορφές.
Διαφορική διάγνωση
Στο προγεννητικό πλαίσιο, η διαφορική διάγνωση περιλαμβάνει την ατελή οστεογένεση, καμπομελική δυσπλασία, υποφωσφοραιμικήραχίτιδα και αχονδροπλασία.
Δρ Συμεών Τουρνής, Ενδοκρινολόγος, ΕΕΠΜΣ-ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο ΚΑΤ
Προγεννετική διάγνωση
Η προγεννετική διάγνωση μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω ανάλυσης της μετάλλαξης μετά από δειγματοληψία χοριακής λάχνης ανάλογα με τις εβδομάδες κύησης.
Γενετική συμβουλευτική
Η περιγεννητική και η σοβαρή βρεφική ΗΡΡ τυπικά κληρονομούνται ως αυτοσωμικά υπολειπόμενα χαρακτηριστικά. Η προγεννητική καλοήθης, μέτριας βαρύτητας βρεφική, η HPP παιδικής ηλικίας, η HPP ενηλίκων και η οδοντοϋποφωσφατασία μπορούν να κληρονομηθούν με αυτοσωμικό υπολειπόμενο ή αυτοσωμικό κυρίαρχο τρόπο, ανάλογα με την ειδική επίδραση της γονιδιακής μετάλλαξης στη δραστηριότητα του TNSALP. Όσο πιο ήπια είναι η ασθένεια, τόσο πιο πιθανό είναι να είναι κυρίαρχα κληρονομική. Το εύρος των προτύπων κληρονομικότητας εξηγεί εν μέρει την κλινική ετερογένεια.
Τόσο στην αυτοσωμική υπολειπόμενη όσο και στην κυρίαρχη υποφωσφατασία, οι de novo μεταλλάξεις είναι σπάνιες. Στην αυτοσωμική επικρατούσα υποφωσφατασία, οι προσβεβλημένοι ασθενείς μπορεί να έχουν προσβεβλημένο γονέα, αλλά η διείσδυση φαίνεται να είναι χαμηλή. Η HPP εμφανίζει εξαιρετικά μεταβλητή εκφραστικότητα. Η γενετική συμβουλευτική περιπλέκεται από αυτούς τους παράγοντες, αλλά θα πρέπει να προσφέρεται στις πληγείσες οικογένειες.
Διαχείριση και θεραπεία
Η υποστηρικτική συμπτωματική θεραπεία σε παιδικές και ενήλικες μορφές περιλαμβάνει μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (παιδιά), τεριπαρατίδη (ενήλικες) και ορθοπεδική αντιμετώπιση. Απαραίτητη είναι η οδοντιατρική παρακολούθηση και φροντίδα. Διατίθεται επίσης και θεραπεία ενζυμικής υποκατάστασης που είναι πολύ σημαντική, ειδικά σε παιδιατρικές σοβαρές μορφές, με ιδιαίτερα ικανοποιητικά αποτελέσματα
Πρόγνωση
Η περιγεννητική μορφή είναι σχεδόν πάντα θανατηφόρα μέσα σε ημέρες ή εβδομάδες. Οι αναπνευστικές επιπλοκές οδηγούν σε υψηλά ποσοστά θνησιμότητας στη βρεφική μορφή. Το προσδόκιμο επιβίωσης θεωρείται ότι δεν επηρεάζεται σε παιδικές και ενήλικες μορφές ή στην οδοντική HPP.
Χρήσιμοι σύνδεσμοι:
Σχετικές Δημοσιεύσεις: NHI
Κλινικές Δοκιμές: Clinicaltrials.gov
European Reference Network: ERN BOND
Ελληνικά Εξιδεικευμένα κέντρα:
– Ιατρείο Οστεοπόρωσης- Μεταβολικών Νοσημάτων των Οστών, Νοσοκομείο ΚΑΤ, Αθήνα
Οργανώσεις Ασθενών: Soft Bones
Οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτόν τον ιστότοπο παρουσιάζονται μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς. Το υλικό δεν προορίζεται σε καμία περίπτωση να αντικαταστήσει την επαγγελματική ιατρική περίθαλψη από εξειδικευμένο ειδικό και δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως βάση για διάγνωση ή θεραπεία.
Πηγή : Orphanet
Εμπειρογνώμονας: Δρ Severine BACROT – Δρ Etienne MORNET
Τελευταία ενημέρωση : Φεβρουάριος 2020
H σελίδα έχει δημιουργηθεί με τη στήριξη της AstraZeneca
