Ανεπάρκεια λιπάσης λυσοσωμικού οξέος ( LAL-D)

Ορισμός

Μια σπάνια, προοδευτική μεταβολική νόσος του ήπατος που οφείλεται σε ανεπάρκεια ή έλλειψη της λυσοσωμικής όξινης λιπάσης και χαρακτηρίζεται από δυσλιπιδαιμία και μαζική συσσώρευση λιπιδίων που οδηγεί σε ηπατομεγαλία και ηπατική δυσλειτουργία, σπληνομεγαλία και επιταχυνόμενη αθηροσκλήρωση.

Eπιποπλασμός

Ο παγκόσμιος επιπολασμός γεννήσεων για την ανεπάρκεια λιπάσης λυσοσωμικού οξέος υπολογίζεται σε 1/177.000. Ωστόσο, ο επιπολασμός των γεννήσεων είναι χαμηλότερος σε πληθυσμούς με Φινλανδική, Εβραϊκή Ασκενάζι και Νότια ή Ανατολική ασιατική καταγωγή.

Κλινική περιγραφή

Η πάθηση εμφανίζεται με ποικίλους ρυθμούς εξέλιξης και σοβαρότητας. Η πρώιμη, ταχέως εξελισσόμενη μορφή, η νόσος Wolman, εμφανίζεται στη νεογνική ή βρεφική περίοδο με μη ειδικά συμπτώματα μαζικής ηπατοσπληνομεγαλίας, ηπατικής ανεπάρκειας, διάρροιας, στεατόρροιας* και έμετου, με αποτέλεσμα την δυσαπορρόφηση και την καχεξία. Οι ασβεστώσεις των επινεφριδίων εμφανίζονται στα μισά περίπου βρέφη. Η μεταγενέστερη μορφή, η νόσος αποθήκευσης χοληστερυλεστέρα (CESD), εμφανίζεται μεταξύ της παιδικής ηλικίας και της ενηλικίωσης με μια πιο μεταβλητή κλινική πορεία που κυμαίνεται από ασυμπτωματική έως συμπτωματική. Η προοδευτική συσσώρευση λυσοσωμικών λιπιδίων οδηγεί στη χαρακτηριστική ηπατική παθολογία και δυσλειτουργία (συμπεριλαμβανομένης της ηπατομεγαλίας, της ηπατικής ίνωσης ή/και κίρρωσης και αυξημένες τρανσαμινάσες ορού), δυσλιπιδαιμία (αυξημένη LDL-χοληστερόλη και τριγλυκερίδια ορού, με φυσιολογική έως χαμηλή συγκέντρωση προχοληστερόλης- HDL), αθηροσκλήρωση, σπληνομεγαλία και, τελικά, ηπατική ανεπάρκεια τελικού σταδίου. Οι δευτερεύουσες επιπλοκές είναι ποικίλες και μπορεί να περιλαμβάνουν πυλαία υπέρταση, ασκίτη, καχεξία, κιρσούς οισοφάγου, γαστρεντερική αιμορραγία, στεφανιαία νόσο, ανεύρυσμα, εγκεφαλικό επεισόδιο, αναιμία και θρομβοπενία. Περίπου το ένα τρίτο των παιδιών εμφανίζουν σοβαρά γαστρεντερικά συμπτώματα, όπως συχνή διάρροια, έμετο, κοιλιακό άλγος, δυσαπορρόφηση και στεατόρροια.

Αιτιολογία

Η ασθένεια οφείλεται σε μεταλλάξεις στο γονίδιο LIPA (10q23.2-q23.3) που κωδικοποιεί το ένζυμο λιπάση λυσοσωμικού οξέος (LAL). Το LAL υδρολύει τους εστέρες της χοληστερίνης και τα τριγλυκερίδια, και έτσι η ανεπάρκεια LAL έχει ως αποτέλεσμα τη σταδιακή συσσώρευση αυτών των λιπιδίων στο ήπαρ, τη σπλήνα και άλλα όργανα. Ο μεταβλητός φαινότυπος οφείλεται στην ποσότητα της υπολειπόμενης δραστικότητας LAL, λιγότερο από 1% για τη νόσο Wolman και μεταξύ 1-12% για CESD.

Διαγνωστικές μέθοδοι

Η παρουσία ηπατομεγαλίας, αυξημένων τρανσαμινασών, ολικής χοληστερόλης, λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας,τριγλυκεριδίων και λιποπρωτεΐνης χαμηλής υψηλής πυκνότητας φανερώνουν την ύπαρξη της πάθησης. Η βιοψία ήπατος δείχνει μικροφυσαλιδώδη στεάτωση και/ή ίνωση ή κίρρωση. Η ανοσοχρώση για τη συσσώρευση λυσοσωμικού λίπους μπορεί να διευκολύνει τη διάγνωση. Η επιβεβαίωση γίνεται με αξιολόγηση της δραστικότητας της LAL σε δοκιμή κηλίδων ξηρού αίματος ή σε λευκοκύτταρα ή/καιπαρουσία παθολογικήςμετάλλαξης του γονιδίου LIPA.